این مقاله در روزنامه همدلی و در تاریخ 27 اردیبهشت 1400 به قلم دکتر فرزاد فلاحیان منتشر شده است.

در روزهایی که جهان زیر سایه شوم پاندومی کووید 19، کمر خم کرده، دولت‌ها بیش از هر زمان دیگری به دنبال کاهش رفت و آمد و جلوگیری از نقض قرنطینه بیماران هستند، در این راستا بسیاری از شهرهای جهان، به «سلامت هوشمند» (در راستای اجرای پروژه هوشمند سازی کلانشهرها) بیشتر می‌پردازند. در کشور ما نیز تا حدودی بر روی پروژ سلامت هوشمند کار شده و نسخه‌های الکترونیکی، نوبت دهی مراکز درمانی به صورت اینترنتی، صدور دفترچه‌های تامین اجتماعی از طریق سایت‌ها و… از خدمات این پروژه و دولت الکترونیک است، اما اگر به متحث «سلامت هوشمند» بخواهیم به صورت کلان‌ نگاه کنیم، آن زمان شامل فضا و خدمات بسیار گسترده‌تری (از پیشگیری تا درمان و دوران پس از درمان) می‌شود. در کشور ما -همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد- تمرکز مسئولان و دولت برروی خدمات درمانی آن هم به صورت محدود بوده و اقدامات در حوزه اتوماسیون و هوشمندسازی شهرها در جهت پیشگیری یا دوران پس از درمان، آنقدر ناچیز است که در سطح جامعه قابل مشاهد نیست. مثلا یکی از موارد سلامت هوشمند مربوط به خدمات بیمه تکمیلی است که در ایران خدمات چندانی به دلیل مشکلات احراز هویت، هزینه‌های درحال تغییر تعرفه‌های پزشکی، هزینه‌های متغیر دارویی و… به مردم ارائه نمی‌شود و عملا خدمات به صورت محدود و فیزیکی است. حتی مباحث درمانی که در سطح اپلیکیشن‌هایی ارائه می‌شود، به هیچ عنوان یکپارچه سازی نشده و اکثرشان به دنبال این هستند که خدماتی را در حیطه بالینی، غیربالینی یا پیشگیری ارائه دهند، اما اینکه به صورت جامع به سه موضوع مذکور بپردازند، هیچ پلتفرم و اپلیکیشنی وجود ندارد تا مردم بتواند از این خدمات غیرحضوری آن بهره ببرند. دولت‌هایی که در سال‌های گذشته به موضوع دولت الکترونیک قدم نهاده‌اند، هیچگاه به‌صورت متمرکز در حوزه سلامت هوشمند فعالیت شاخصی نداشتند. مثلا بیمه تامین اجتماعی با خدمات درمانی کارکنان دولت، بیمه نیروهای مسلح و بیمه سلامت متفاوت است، درحالی که اگر همه این بیمه‌ها یکپارچه شوند، بیماران از هر قشری که می‌توانند از خدمات هوشمندسازی حوزه سلامت بهره ببرند. برکسی پوشیده نیست که جامعه سالم، با خود پیشرفت و شکوفایی به همراه خواهد داشت. زمانی‌که سلامت جسمی، روحی و روانی جامعه در یک حالت استاندارد، یکپارچه‌سازی شود و فرد بیمار یک پرونده واحد الکترونیک، در همه مراکز درمانی، داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها، مراکز روانشناسی و… داشته باشد، پزشک معالج می‌داند که آن فرد سابقه چه بیماری‌هایی دارد و پزشکان قبلی چه پروسه درمانی را انجام داده‌اند. همین موضوع سبب افزایش سطح درمانی و صرفه جویی در هزینه‌ها می‌شود و حتی خطا در تشخیص بیماری را به صفر می‌رساند.

گاهی مواقع به‌دلیل ترکیب داروی اشتباه یا داروهایی که برروی هم اثرات مخربی دارند و توسط چند پزشک صادر می‌شود، بیمار را دچار تشدید مریضی و حتی مرگ می‌کند و این مشکل سالانه چندین نفر را به کام مرگ می‌برد، اما با یکپارچه‌سازی خدمات درمانی در قالب حوزه «سلامت هوشمند» بسیاری از عوارض و مشکلات کاهش پیدا می‌کند. در کشوری مانند انگلستان، سازمان پزشکی و دارویی آنها، اطلاعات بیماران را از بدو تولد تا لحظه مرگ در اختیار دارند و بر اساس اطلاعات بیماران، سابقه و مدارک الکترونیک پزشکی، خدمات درمانی به آنها ارائه می‌شود. آنها اطلاعات بیماران را کنترل می‌کنند و آدرس و تلفن بیمار را در پرونده شان ذکر می‌کنند و همان‌طور که شاهد بودیم شهروندان در صورت ابتلا به کرونا اجازه نداشتن از محدوده منزلشان خارج شود ودائم از طریق تلفن همراهشان رصد می‌شدند. در این بین روند درمانی، واکسیناسیون و سپری کردن دوران نقاحت بسیار مطلوب پیش می‌رفت، چون همه بیماران در یک پلتفرم دائم رصد می‌شدند و اینگونه بود که دولت انگلستان توانست کرونای جهش یافته را کنترل نماید. دولت این کشور به جای اینکه از طریق دارو و بیمارستان‌ها به کنترل کرونا بپردازد، از طریق ابزارهای هوشمند و در بستر شهر هوشمند، به کنترل بیماری و جلوگیری از رفت و آمد آنها در شهر می‌پرداخت و 99 درصد خدمات درمانی‌شان غیر حضوری بود.