فرزاد فلاحیان- مدیر حوزه کسب و کار: 
با گسترش روزافزون حومه شهرها و استقرار جمعیت بیشتر، منابع انرژی روزبه روز در حال کاهش است و همان طور که طی چند وقت اخیر شاهد بودیم، کاهش منابع آب شیرین، سبب شده جنگ آب در تعدادی از شهرهای کشور آغاز شود و اعتراضات مردمی به همین موضوع است. بسیاری از کارشناسان براین باورند که هدر رفت منابع انرژی مخصوصا در حوزه آب و بخش کشاورزی، یکی از چالش های کشور ما است و در این راستا تکنولوژی و استفاده از سیستم های نوین هوشمند سازی شهرها می تواند مانع هدر رفت منابع انرژی شود و سیستم متعادلی از مصرف انرژی را برای جوامع بزرگ شهری به وجود آورد. در کشور ایران که سرشار از انرژی های تجدید پذیر است، اگر بتوانیم مصارف شهری را بهینه کنیم و میزان بهره وری مصرف انرژی های برق، گاز و آب را افزایش دهیم، این موضوع به صرفه جویی بیشتر کمک می کند و بهره وری بیشتری از انرژی درپی خواهد داشت. ما می توانیم مشکل بی برقی و بی آبی در تابستان و قطع گاز در فصل سرد سال را به راحتی برطرف نماییم.
فارغ از موضوع استفاده از ماینرها برای استخراج ارز دیجیتال که موجب شده با کمبود برق در کشور روبرو شویم، یا صادرات گاز و آب در سیاست های کلان اقتصادی وجود دارد و جزو عوامل کمبود این نوع انرژی ها در کشور ما محسوب می شود، باید بهره وری و بهینه سازی سیستم هایمان را در دستور کار داشته باشیم. سیستم های مدیریت انرژی در شهرهای هوشمند این وظیفه را برعهده دارند که مصرف را بهینه کنند و از هدر رفت بی دلیل منابع جلوگیری نمایند. سیستم های مدیریت انرژی یکسری تجهیزات هستند که کمک می کنند تا مردم از این انرژی ها به درستی و در حد نیاز استفاده نمایند. به عنوان مثال سنسورهای روشنایی خانگی و معابر به مردم و شهرداری ها این امکان را می دهد که مصرف انرژی برق را تا حدود 20 تا 25 درصد کاهش دهند. یا در مورد گاز اگر سیستم های نوین در منازل وجود داشته باشد، به صورت خودکار، دمای خانه را کم و زیاد می کند مصرف گاز را تا 25 درصد در فصل سرما بهینه می سازد. همچنین مدیریت شبکه، اگر بر اساس تجمع مردم در مناطق مختلف شهر باشد و به وسیله این سیستم ها تشخیص داده شود که مصرف آب در کدام مناطق شهری کمتر یا در کجای شهر بیشتر است و اطلاعات پراکندگی جمعیتی را استخراج نماید، به راحتی می توانیم در توزیع و تقسیم آب و برق و گاز مدیریت بهینه داشته باشیم و ناخودآگاه مدیریت انرژی و مدیریت تجمیعی از فعالیت مردم و اصناف براساس پراکندگی جمعیت صورت خواهد پذیرفت.
الگو برداری از قنات برای هدر رفت آب شیرین
بحث دوم، شبکه انتقال نیرو در شهرهای ایران است که به دلیل بی برنامگی و فرسودگی سیستم های موجود، هدر رفت انرژی بالایی دارند. ما اگر مانند بسیاری از شهرهای هوشمند دنیا، راه حل هایی برای بهینه کردن شبکه انتقال داشته باشیم ناخودآگاه به صرفه جویی و حتی صادرات بخش مازاد انرژی کمک خواهد شد. به عنوان مثال خطوط انتقال آب در بخش هایی از زیر زمین دچار نشتی است و چون کسی متوجه این موضوع نمی شود، آب زیادی هدر خواهد رفت. از سوی دیگر در شهرهای جنوب کشور و حتی مناطق جنوبی تهران، آبهای پسماند فاضلاب را برای آبیاری مزارع و باغات استفاده می کنند که موجب تولید بیماری در محصولات کشاورزی و حتی افزایش سرطان می شود، درحالی که اگر مدیریت درستی در این زمینه وجود داشته باشد، این آبها امکان تجدیدپذیری دارند و حتی به شکل سالمتری در باغات و مصارف شهری استفاده می شوند. در مثال دیگر؛ امروز حجم وسیعی از آب ها به دلیل قرار گرفتن در فضای باز، با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب تبخیر می شوند، درحالی که محصور کردن آبها در فضای بسته از تخریب 20 تا 30 درصد منابع آبی جلوگیری می کند. این موضوع راهکار ساده ای دارد، همان طور که پیشینان ما نیز این کار را به وسیله قنات انجام می دادند و با هدایت آبها از زیر زمین و تجمیع آن در حوضچه های مشخص، از تبخیر و هدر رفت منابع آب شیرین جلوگیری می کردند و اینگونه است که تمدن ایران در منطقه خشک کره زمین بیش از 3 هزار سال دوام آورده و امروزه «قنات زارچ» آب بخشی از شهر یزد را از دوران پیش از اسلام تا کنون تامین می کند. کشورهای خشک دیگر نیز از این سیستم قدیمی اما به شکلی نوین استفاده کرده اند و امروزه سیستم های آبیاری هوشمند در تگزاس و در بسیاری از کلانشهرهای دنیا انجام می شود تا آب ارزشمند باران را نگهداری و از تبخیر و هدر رفت آب رودخانه های فصلی جلوگیری به عمل آید.
فرونشست زمین، توجه ای به مصارف آب
امروزه دنیا و به تبع آن شهرهای هوشمند به این نتیجه رسیده اند که با استفاده از سیستم های جدید آب رسانی، برق و گاز با متر و معیارهای هوشمندسازی شهرها می توان 50 درصد منابع انرژی را مدیریت کرد. اگر ما نیز بتوانیم سیستم هایمان را به روز رسانی و به درستی مدیریت کنیم، دیگر مشکل کم آبی و قطع مکرر برق نخواهیم داشت. آبهای بازیافتی می تواند توربین تولید برق را بهتر به کار بیندازد، اما ما هیچ یک از سیستم های مدیریت انرژی را در کشور نداریم و همین امر موجب شده با بالا رفتن تراکم جمعیتی، مصرف آب و برق نیز افزایش پیدا کند و به دلیل استفاده از آب های زیرزمینی و خشک شدن قنات ها با مساله فرو نشست زمین و ایجاد فروچاله های عظیم روبرو هستیم. در دنیا، استاندارد نشست زمین ۴ تا ۵ سانت است، ولی در کشور ما مساله شگفت انگیز و موجب تعجب کارشناسان جهان شده است. استفاده بیش از اندازه از منابع زیر زمینی آبها، موجب شده با ۲۷ سانتیمتر نشست زمین در اطراف تهران مواجه شویم، یعنی بیش از 5 برابر استانداردهای جهانی و این به معنای زلزله ای عظیم اما خاموش است که کلانشهرهایی نظیر تهران با تراکم جمعیت بالا تهدید می کند.
در این میان کار سیستم های استارتاپی در شهرهای هوشمند این است که تولید، انتقال، توزیع و بازیافت را کنترل و مدیریت کند. در ایران که این موضوعات با چالش های بسیاری همراه است، بیش از هر کشور دیگری نیازمند سیستم های مذکور هستیم. باید تجهیزاتی برای این مساله وجود داشته باشد و فقط شبکه مهم نیست. رفع برخی از مشکلات در حوزه هایی نظیر آب به راحتی قابل حل ‌است، یعنی می توان با چند راهکار ساده مشکلات فعلی را از بین برد، چون منابع انرژی در ایران بی نهایت است و کمتر کشوری مثل ایران با ثروت عظیمی از منابع انرژی روبرو است، ولی متاسفانه چون سیستم مدیریت یکپارچه در زمینه سیستم مدیریت هوشمند شهرها وجود ندارد، هدر رفت و اصراف در شبکه انرژی بسیار زیاد است. ما باید فرهنگ مصرف انرژی را ایجاد کنیم و به مردم راهی برای مصرف کم و بهینه ارائه دهیم و این کار فقط با حرف و فرهنگسازی به سرانجام مطلوب نخواهد رسید، بلکه نیازمند دسترسی به ابزارهای نوین در کنار این موارد است. در طرف مقابل هوشمند سازی سیستم ها فقط ابزار دادن نیست، باید ابتدا سیستم فکری خودمان را هوشمند کنیم و سپس با در اختیار گذاشتن سیستم های جدید، از معضلات زیست محیطی و کاهش منابع انرژی تجدید پذیر جلوگیری به عمل آید.